Αρχικά, η ΔΕΠ(Υ) ή αλλιώς Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα αφορά έναν άνθρωπο με διαφοροποιημένο νευρολογικό σύστημα για το οποίο δεν υπάρχει ούτε διαδεδομένη διαθέσιμη ενημέρωση αλλά ούτε και εκπαιδευτικό σύστημα να βοηθήσει ένα παιδί να αναπτυχθεί με αποδοχή.
Με αυτά σαν δεδομένα, η απάντηση στο τι μπορεί να κάνει ένας γονιός για το παιδί του που έχει διαγνωστεί με ΔΕΠ(Υ) είναι: έναν αγώνα καθημερινής ενημέρωσής του για τη συνθήκη της ΔΕΠΥ και των ερευνών που προσφέρουν πολύ χρήσιμες πληροφορίες για να τον βοηθήσουν να καταλάβει αυτό που ήδη ζει με το παιδί του. Με τον τρόπο αυτό ο γονιός μπορεί να ρυθμίσει τα δικά του έντονα συναισθήματα που πηγάζουν από το κατακρήμνισμα των προσδοκιών που θα μπορούσε να έχει αν το παιδί του δεν είχε ΔΕΠ(Υ) και να αντιμετωπίσει καλύτερα αυτή τη διαρκή γονεΐκή ψυχική κούραση.
Τα παιδιά με ΔΕΠ(Υ) συχνά αντιδρούν σαν αιλουροειδή μέσα σε ζούγκλα. Από αυτά το 40% θα εκδηλώσουν παράλληλα εναντιωματική-προκλητική συμπεριφορά που θα μοιάζει με χρόνια επιθετικότητα, συχνά ξεσπάσματα θυμού, τάση να αγνοούν αυτά που τους ζητούν, να μαλώνουν συχνά και να εκδηλώνουν ενοχλητικές για τους άλλους συμπεριφορές.
Δεν είναι ότι το παιδί δεν έχει τρόπους, δεν είναι ότι οι γονείς του είναι έτσι άρα και αυτό κάνει αυτά που βλέπει. Είναι ότι τα προβλήματα αυτά φανερώνουν τη δυσκολία του να αντιληφθεί και εκείνο τον κόσμο με αποδοχή και αγάπη όπως κάνει και ο ίδιος ο κόσμος. Συχνά, ακόμα και ήρεμα και καλότροπα παιδιά κουβαλούν μέσα τους ένα έντονο φορτίο που τα κάνει να θέλουν να αντιδρούν και να αρνούνται να αποδεχτούν ή να πειθαρχήσουν ακόμη και σε απλά αιτήματα. Οι γονείς των μισών παιδιών με ΔΕΠΥ ζουν με μέτρια έως σοβαρά συμπεριφορικά θέματα και προκλήσεις που αφορούν τη συνεργασία τους με το παιδί σε καθημερινή βάση.
Πόσο δύσκολο μπορεί να γίνει;
Αναλογιστείτε έναν τετράχρονο που θέλει να ενοχλήσει τους γονείς του μόλις έχοντας ξυπνήσει και βάζει στη διαπασών την ένταση της τηλεόρασης. Αναλογιστείτε έναν επτάχρονο που απαντάει δυνατά «Δε με νοιάζει» σε κάθε παράκληση των γονιών του να βοηθήσει σε απλές δουλειές του σπιτιού ή δουλειές που αφορούν το δωμάτιο ή τη μελέτη του. Καθώς το παιδί μεγαλώνει μπορεί να εκδηλώσει βίαιες συμπεριφορές και να επιτίθεται ακόμα και σωματικά στους οικείους ή σε άλλους ανθρώπους που μπαίνουν εμπόδιο στο σκοπό που έχει.
Τα παιδιά με εναντιωματική συμπεριφορά δε βιώνουν άσχημα το να βρίσκονται σε καυγά με κάποιον, θέλουν να μειώσουν και να κάνουν το συνομιλητή τους να καταλάβει ότι εκείνα είναι το αφεντικό. Οι γονείς μπορεί να αναρωτιούνται τι έχουν κάνει λάθος καθώς όλα αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν βαθιά τη συνοχή της οικογένειας. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι όλες οι συνηθισμένες στρατηγικές για την επικοινωνία και πειθαρχία του παιδιού δεν έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα στα παιδιά αυτά ειδικά σε συνδυασμό με την κούραση των γονέων τους.
Η αντιμετώπιση των παραπάνω δυσκολιών στο παιδί και την οικογένεια ακολουθεί διαφορετικά βήματα και εστιάζει στην αντιμετώπιση της παρορμητικότητας. Η παρορμητικότητα μπορεί να γίνεται κακός σύμβουλος του παιδιού καθώς προσπαθεί να καταρρίψει κάθε όριο στις σχέσεις του. Μπορεί να φέρεται άσχημα όχι επειδή το θέλει και το επιλέγει αλλά επειδή δεν μπορεί να ελέγξει την παρορμητικότητά του. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά βιώνουν αναστάτωση, ματαίωση και συναισθηματικό πόνο που δεν μπορούν να διαχειριστούν καλά και μοιάζει κάπως να τον «ξεφορτώνουν» σε ανθρώπους γύρω τους. Είναι ένα είδος εξωτερίκευσης του άγχους τους, σε όλα μοιάζει να τους φταίνε οι άλλοι και δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για όσα πάνε στραβά.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ νιώθουν από νωρίς ότι είναι διαφορετικά από τα άλλα παιδιά, μπορεί να νιώθουν κακά, χαζά ή τέρατα και για να μη νιώθουν έτσι η εναντιωματική συμπεριφορά γίνεται η έκφραση των συναισθημάτων τους και της αυτοαξίας τους. Τέσσερα στα πέντε παιδιά επωφελούνται σημαντικά από τη θεραπεία ειδικά όταν και οι γονείς παρακολουθήσουν πρόγραμμα διαχείρισης της επικοινωνίας με το παιδί τους. Όταν οι γονείς προσαρμόζουν και δουλέψουν τις πρακτικές τους και ειδικά αυτές που είναι σχετικές με την ανταμοιβή και την τιμωρία μέσα σε ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον το παιδί μπορεί να μάθει ξανά όσα χρειάζεται για να μπορεί να συνεργάζεται με το περιβάλλον του.
Η πιο σημαντική βοήθεια που μπορεί να προσφέρει ένας γονιός στο παιδί του είναι η στάση του προς αυτό και το να μην παίρνει προσωπικά τη δυσκολία αυτοελέγχου του παιδιού του. Αυτός είναι ο κυριότερος κανόνας για να σώσει τη σχέση του με το παιδί του. Αν θυμώνει με το παιδί του, εκείνο θα γίνει σύντομα καθρέπτης του. Αν το ενθαρρύνει στα θετικά θα το έχει κοντά του ενώ εκείνο μαθαίνει τον εαυτό του.
