Τις μέρες αυτές, η πίεση και ο περιορισμός είναι παντού γύρω μας και μέσα σε αυτό το κλίμα προσπαθούμε να κρατήσουμε τις ισορροπίες, τη λογική και όλα αυτά μέσα στο σπίτι μας!
Είναι πολύ δύσκολο να είσαι σε θέση να ακούσεις τους άλλους μέσα στο σπίτι όταν ο νους σου περιπλανιέται σε πολλά διαφορετικά (και όχι τόσο ευχάριστα) πράγματα με αποτέλεσμα όχι να μπορείς να συγκεντρωθείς σε αυτά που τα παιδιά ή ο/η σύντροφός σου λένε αλλά ούτε να μπορείς να ελέγξεις τα πιεστικά σου συναισθήματα όπως το άγχος, το στρες, η στεναχώρια.
Αν πιέζεσαι, έχεις χαμηλή ενέργεια και λίγο χρόνο στη διάθεσή σου αλλά παρόλα αυτά επιδιώκεις αποτελεσματική επικοινωνία με τους γύρω σου η ενεργητική ακρόαση είναι η δεξιότητα που θα σου λύσει τα χέρια. Για την ακρίβεια θα «λύσει» τα αυτιά σου και θα ανοίξει τις αγκαλιές μας!
Αυτό που τις περισσότερες φορές χρειάζονται οι αγαπημένοι σου είναι η ενεργητική ακρόαση του μηνύματος που θέλουν να μοιραστούν μαζί σου. Όσοι ακούνε τον όρο αυτό ζητάνε εξηγήσεις και συγκεκριμένα παραδείγματα με αγωνία. Και εδώ θα σας εξηγήσω αρχικά τι είναι και πώς χρησιμοποιούμε την ενεργητική ακρόαση.
Η ενεργητική ακρόαση είναι η από πλευράς σου απόκριση στο μήνυμα που σου δίνει κάποιος με τα λόγια και το σώμα του. Ακούγοντας προσεκτικά τι σου λέει ο συνομιλητής σου γίνεσαι για λίγο ο καθρέφτης του και αντανακλάς με δικά σου λόγια τα συναισθήματα και το περιεχόμενο των λόγων που άκουσες με προσοχή. Χρειάζεται όμως να μην βιάζεσαι και να μην σκέφτεσαι ταυτόχρονα με την ακρόαση των λόγων του συνομιλητή σου τι θα πεις εσύ. Βάλε σαν κανόνα να περιμένεις 3 δευτερόλεπτα αφότου πει την τελευταία του φράση.
Η ενεργητική ακρόαση είναι η πιο ισχυρή βοηθητική δεξιότητα κατά την επικοινωνία μας. Περιλαμβάνει τρία βασικά τμήματα: την ενσυναίσθηση, την αποδοχή και την αυθεντικότητα ως στάση βοηθητική όταν κάποιος βιώνει κάποιο πρόβλημα και ζητάει τη βοήθειά μας ή έστω να ακούσουμε τι του συμβαίνει. Αποτελεί έναν μοναδικό τρόπο επικοινωνίας με όσους μοιραζόμαστε σχέσεις που θέλουμε να διέπονται από εμπιστοσύνη και να είναι ικανοποιητικές και βαθιές.
Γιατί είναι, όμως, τόσο βοηθητική δεξιότητα; Το παιδί ή ο ενήλικας που σου μιλάει ακούγοντας τα λόγια του από εσένα -ουσιαστικά είναι τα συναισθήματα και τα δικά του λόγια- νιώθει ότι έχει ακουστεί, ότι η προσοχή σου δεν ήταν «αλλού» ενώ σου μιλούσε και ότι έχεις καταλάβει τι θέλει να σου μεταφέρει. Κατά τη διάρκειά της τόσο τα γεγονότα που σου εξιστορεί ο συνομιλητής σου όσο και τα συναισθήματά του γίνονται σεβαστά και αγκαλιάζονται από τα δικά σου λόγια. Ακόμα και όταν δεν συμφωνείς μαζί του, σημασία έχει η επικοινωνία να είναι επιτυχημένη και αυτό συμβαίνει όταν μιλήσει αρκετά αυτός που πιέζεται περισσότερο και έχει ανάγκη τον άλλο περισσότερο.
Οι προϋποθέσεις που χρειάζεται να τηρήσεις είναι το να μπορείς να φανταστείς πώς θα ήταν αν βρισκόσουν για λίγο στη θέση του παιδιού ή του ενήλικα που σου μιλάει προσπαθώντας να καταλάβεις τι σκέφτεται και πώς νιώθει και στη συνέχεια να μοιραστείς όσα κατάλαβες με ζεστασιά και αποδοχή μαζί του.
Αυτό που συμβαίνει είναι να μειώνεται η ένταση των δύσκολων συναισθημάτων, να δημιουργείται περισσότερο άνοιγμα στην επικοινωνία εστιάζοντας στα βαθύτερα και σημαντικότερα σημεία. Είναι συχνό φαινόμενο το παιδί να ξεκινάει με έντονα συναισθήματα και να αναφέρει ένα σχετικά ασήμαντο – για εσένα – περιστατικό. Η συνηθισμένη αντίδραση του ενήλικα είναι να μειώσει τη σπουδαιότητα που το παιδί δίνει σε αυτό που το ενόχλησε και να το συμβουλεύσει για το πώς να φερθεί ή να σκεφτεί γύρω από το συγκεκριμένο θέμα.
Η ενεργητική ακρόαση, όμως, αρχίζει το ξεφύλλισμα… πηγαίνοντας ευκολότερα, γρηγορότερα και ασφαλέστερα στον πυρήνα της ενόχλησης που στο τέλος μπορεί να διαπιστώσεις ότι απείχε μακράν από την αρχική δήλωση του παιδιού.
Και γιατί το κάνουν αυτό τα παιδιά και οι ενήλικες; Γιατί, δηλαδή, δεν λένε εξ αρχής ποιο είναι το πρόβλημά τους; Αυτό μπορεί να συμβαίνει για πολλούς λόγους αλλά η κυριότερη αιτία είναι λόγω της εμπειρίας τους με τους ενήλικες γύρω τους να μην τους ακούνε πραγματικά. Να μην τους δίνουν τον χρόνο για να εκφραστούν. Να δυσκολεύονται να εμπιστευτούν με την πρώτη το αληθινό τους συναίσθημα στον συνομιλητή τους.
Η ενεργητική ακρόαση ενθαρρύνει το παιδί να μιλήσει για το πραγματικό του βίωμα. Μέσα από την κοινή κατανόηση το παιδί όχι μόνο εκφράζεται αλλά του επιτρέπεται να εξερευνήσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει και να προχωρά σε πιθανές λύσεις. Τις περισσότερες φορές ένα αναστατωμένο παιδί δεν ξέρει ακριβώς πως νιώθει και το μόνο που μπορεί να κάνει μέσα στη σύγχυσή του είναι να δίνει κάποια στοιχεία για το τι νιώθει και να ψάχνει με αγωνία κάποιον που θα το βοηθήσει ακούγοντας το με κατανόηση.
Για παράδειγμα, αν ένα πεντάχρονο νιώθει φόβο και έρχεται κοντά σου με δάκρυα μπορεί να μην είναι σε θέση να περιγράψει τι νιώθει και μόνο να εκφράζεται μέσα από ερωτήσεις όπως
«-Πότε θα παίξω ξανά με τους φίλους μου;»
Η ενεργητική ακρόαση που μπορεί να παρέχει ο γονέας είναι να μπορέσει να νιώσει το ψυχικό βίωμα του παιδιού και εκφράζοντας πίσω το μήνυμα που έλαβε για επιβεβαίωση ή διευκρίνιση
«- Έχεις πολλές μέρες να δεις τους φίλους σου και θα ήθελες να τους συναντήσεις σύντομα για να παίξετε»
ή
«-Σου λείπουν πολύ οι φίλοι σου και νιώθεις φόβο επειδή δεν ξέρεις πότε θα τους συναντήσεις ξανά»
Στη συνέχεια, το παιδί δίνει επιβεβαίωση λεκτικά ή με κάποιον μορφασμό ή σου λέει ακόμα περισσότερα ή διαφορετικά πράγματα γι΄αυτό που νιώθει. Δεν είναι τόσο σημαντικό στο να μαντέψεις σωστά τι του συμβαίνει όσο το να διευκολύνεις την επικοινωνία σας και να μοιραστείτε τα συναισθήματά του. Αυτό ακριβώς κάνει η ενεργητική ακρόαση. Ανακουφίζει από το συναισθηματικό πλημμύρισμα όταν το παιδί νιώθει γεμάτο από σκέψεις που το αναστατώνουν συναισθηματικά δίνοντας χώρο στη σκέψη του παιδιού για να λύνει μόνο του τα προβλήματά του χωρίς να ζητάει συνεχώς τη βοήθεια κάποιου ενήλικα.
ΑναΠΝΟΗ
