Συχνό θέμα συζήτησης ανάμεσα στους γονείς ο άστατος ύπνος των παιδιών τους. Ξυπνάει μία ή και παραπάνω φορές μέσα στη νύχτα και το πρωί πια νομίζεις ότι δεν έχεις κοιμηθεί καθόλου. Μπορεί να μοιάζει ακατόρθωτο το παιδί σου να καταφέρνει να κοιμηθεί ήρεμα και εσύ να αντέχεις τη νυχτερινή αναστάτωση και την έλλειψη ύπνου μόνη ή ιδανικά με τον σύντροφό σου.
Η εκπαίδευση ύπνου κάποιες φορές γίνεται επιτακτική όταν η ποιότητα του βραδινού ύπνου επηρεάζει δραματικά τη διάθεση και τη συμπεριφορά των μελών της οικογένειας μέσα στην ημέρα.
Τα μοτίβα ή οι συνήθειες στον ύπνο αλλάζουν καθώς το παιδί αναπτύσσεται και αυτό είναι φυσιολογικό. Όμως, οι διαταραχές ύπνου παίρνουν διάφορες μορφές και στα παιδιά μπορεί να συμβαίνουν είτε σε μία φάση της ανάπτυξής τους είτε να διαρκούν περισσότερο καλύπτοντας περισσότερα ηλικιακά στάδια. Οι έντονες αλλαγές που συνοδεύονται από άρνηση να ξαπλώσουν, από γάντζωμα προς τον γονέα ή το ξύπνημα μετά από εφιάλτη μπορεί να σχετίζονται με κάποια αλλαγή στη ζωή του παιδιού, να είναι ένδειξη φοβίας ή έντονου άγχους.
Οι διαταραχές στον ύπνο κάποιες φορές περνάνε από μόνες τους ωστόσο υπάρχουν κάποια σημάδια που μπορούμε αν τα παρατηρήσουμε να βοηθήσουμε το παιδί να «λύσει» το συναισθηματικό του μπλοκάρισμα.
Αυτό σημαίνει ότι έχουμε λίγη δουλειά να κάνουμε ώστε να μπορέσει το παιδί να περάσει από την τρέχουσα δυσκολία που μπορεί να το ταλαιπωρεί.
Και αυτά τα σημάδια-συμπεριφορές είναι:
- Το παιδί ξυπνάει κλαίγοντας ασταμάτητα:
Η πιο συχνή αιτία είναι κάποιος εφιάλτης. Αν αυτό συμβαίνει συχνά υπάρχει περίπτωση ο ίδιος εφιάλτης να επαναλαμβάνεται. Μιλήστε για τα δικά σας όνειρα και έτσι θα ξεκουμπώσετε το παιδί ώστε να σας μιλήσει για τα δικά του. Ζητήστε του να το ζωγραφίσει πριν το καθησυχάσετε. Μπορεί ο εφιάλτης να φαίνεται παράλογος χωρίς να έχει αληθινή βάση όπως «στην Κρήτη δεν έχουμε λύκους» όμως στον συναισθηματικό κόσμο ο λύκος μπορεί να συμβολίσει μία ψυχική απειλή, μία ανάγκη προσαρμογής.
- Το παιδί ξυπνάει και κοιτάζει σε ένα σημείο ή σε μερικά συγκεκριμένα σημεία:
Συνήθως οφείλεται σε παρερμηνεία των σκιών μέσα στον χώρο που κοιμάται. Φροντίστε να μειώσετε τις σκιές και να προσαρμόσετε τον φωτισμό του δωματίου.
- Το παιδί ξυπνάει και φαίνεται να μην κατεβαίνει από το κρεβάτι αν δεν φτάσει κοντά του κάποιος άλλος:
Πιθανότατα η φαντασία του έχει πλάσει πλάσματα που το απειλούν όπως μία θυμωμένη τίγρη κάτω από το κρεβάτι του, μία δηλητηριώδη αράχνη που τον παραμονεύει ενώ κοιμάται.
- Το παιδί ξαπλώνει για ύπνο κρατώντας το σκέπασμα του έως τη μύτη και κοιτάζει έντονα τριγύρω.
Σαφή ένδειξη άγχους και φόβου. Μιλήστε στο παιδί πώς νιώθετε αφού του δείξετε πώς συμπεριφέρεται. Ίσως δεν έχει αντιληφθεί πόσο πολύ τρομοκρατείται από τις σκέψεις του.
- Το παιδί ξεκινάει να βρέχει ξανά το κρεβάτι του ενώ είχε κατακτήσει τον έλεγχο στην ούρηση:
Μάλλον φοβάται να κατέβει από το κρεβάτι του και προσπαθεί να κρατηθεί στον ύπνο του αποφεύγοντας να πάει στην τουαλέτα η οποία μπορεί να είναι τρομακτική τη νύχτα. Όταν τα καταφέρει δείξτε πόσο πολύ θαυμάζετε που τα κατάφερε να ξεπεράσει τον φόβο του.
- Το παιδί δείχνει κουρασμένο αλλά μοιάζει να μην μπορεί να βολευτεί ή να ησυχάσει στο κρεβάτι του:
Αποτελεί τυπική ένδειξη για το ότι το παιδί έχει αργήσει να πέσει για ύπνο και είναι πολύ κουρασμένο για να μπορέσει να ηρεμήσει και να ρυθμίσει από μόνο του τις σκέψεις και τις ανάγκες του έως ότου κοιμηθεί. Δημιουργήστε τις συνθήκες και παροτρύνετέ το προκειμένου να κοιμηθεί όταν αρχίσει να δείχνει ότι το έχει ανάγκη.
Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τροφή για να το καθησυχάσετε και αν είναι ταραγμένο μη το αφήσετε μόνο. Εάν οι δυσκολίες στον ύπνο συνεχίζονται θα είναι πολύ ωφέλιμο για εσάς και το παιδί σας να ζητήσετε τη βοήθεια ενός Ψυχολόγου. Είναι χρήσιμο για τον ειδικό αν ο γονέας κρατήσει σημειώσεις μέσα στην εβδομάδα σχετικά με τα τελευταία γεύματα, την ώρα που κοιμήθηκε το παιδί, την ώρα που ξυπνάει και το πώς έχει περάσει τη μέρα του. Ερεθίσματα που προέρχονται από καινούριες εμπειρίες όπως η παρέα με ένα άλλο παιδάκι, η ανάγνωση μίας νέας ιστορίας ή ένα αγχωτικό συμβάν είναι χρήσιμες πληροφορίες προκειμένου να αποφασιστεί το είδος της βοήθειας που θα χρειαστεί το παιδί. Για παράδειγμα, η τρομακτική ιστορία που του διηγήθηκε ο μεγαλύτερος ξάδερφος μπορεί να ενσωματωθεί με ήδη υπάρχοντες φόβους και οι οποίοι μπορεί να αναπαράγονται το βράδυ σαν εφιάλτες και το παιδί να χρειάζεται επειγόντως να εκφράσει τους φόβους αυτούς.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει κοιμάται λιγότερο συνολικά μέσα στο 24ωρο αλλά ο υπνικός κύκλος σταθεροποιείται τις νυχτερινές ώρες και περιορίζεται μέσα στην ημέρα. Ωστόσο, επειδή ο ύπνος έχει διάφορα στάδια το παιδί μπορεί να ξυπνήσει σε ένα από αυτά και στη συνέχεια να μην μπορεί να συνεχίσει τον ύπνο του αν κάποιος από τους παραπάνω παράγοντες το επηρεάζει. Επιπλέον παράγοντες που αξιολογούμε είναι αν το παιδί έχει ασθενήσει (πυρετός) ή αν υποφέρει από οδοντοφυΐα, υπνική άπνοια, αν υπάρχουν αλλαγές στον καιρό και τη θερμοκρασία στο δωμάτιο, αν υπάρχουν αλλαγές στη ρουτίνα όπως διακοπές, αν ο φωτισμός του δωματίου το επηρεάζει και φυσικά εξετάζουμε αν το παιδί βιώνει φυσιολογικά κομμάτια της συναισθηματικής του ανάπτυξης όπως είναι το άγχος αποχωρισμού ή κάποια ψυχική δυσκολία όπως φοβίες, άγχος, τρομακτικές σκέψεις, κ.ά.
Είναι καλό να συζητήσουμε μέσα στην ημέρα με το παιδί τι πιστεύει ότι του συμβαίνει, με τι μοιάζει αυτό που βιώνει και τι βοήθεια θέλει από εμάς. Πολλές φορές φτάνει να του θυμίσουμε ότι έχει πολλές δυνάμεις τις οποίες μπορεί να τις χρησιμοποιήσει ακόμη και για να αλλάξει τη συνέχεια ενός εφιάλτη για να νιώσει πιο ασφαλές.
