Φαντάσου ότι είσαι παιδί. Ένα παιδί που προσπαθεί να μάθει πώς να δένει τα παπούτσια του, να κάνει πολλαπλασιασμούς και διαιρέσεις, ή ένα παιδί που μαθαίνει πώς να κάνει φίλους και πώς να τους κρατά.
Η συνεχής ροή από αγχώδεις σκέψεις που σχετίζονται ακόμα και με καθημερινές απλές προκλήσεις είναι αρκετή για να κάνει ένα παιδί να καταρρεύσει σε κάποιες από αυτές τις προσπάθειες. Είναι αρκετή για να κάνει ένα παιδί να παραιτηθεί ή να μη θέλει να σηκωθεί το πρωί από το κρεβάτι του. Το άγχος μπορεί να επιδράσει σημαντικά στην μάθηση και στην ικανότητα κοινωνικοποίησης των μικρών ή μεγαλύτερων παιδιών.
Τα παιδιά που βιώνουν έντονο άγχος βομβαρδίζονται από αγχώδεις σκέψεις που δημιουργούν σκοτεινούς φαύλους κύκλους. Τι θα γίνει αν οι γονείς μου χωρίσουν; Τι θα γίνει αν αποτύχω στο τεστ; Τι θα γίνει όταν έρθει η σειρά μου για να μιλήσω; Τι θα γίνει αν δεν κάνω ούτε σήμερα φίλους; Τι θα γίνει αν πάλι με κοροϊδέψουν.
Όταν οι αγχώδεις σκέψεις παραμείνουν, αναπτύσσονται και επεκτείνονται σαν πλοκάμια κάνοντας τα παιδιά κάποιες φορές να ακινητοποιούνται. Σε ένα άλλο επίπεδο, φοβερές, απαίσιες εικόνες και σκηνές αναπαράγονται στην φαντασία τους μέσα στο μικρό τους κεφάλι. Ένα τρισεκατομμύρια «Και-Αν;» σενάρια αναπτύσσονται και κάνουν το παιδί να μην μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάτι που συμβαίνει έξω από αυτό ή σε συμβουλές του τύπου κάνε κάτι άλλο ή μη δίνεις σημασία. Το μυαλό των παιδιών με αυξημένο άγχος παραμένει απασχολημένο με όλες αυτές τις σκέψεις ενώ το σώμα τους πλημμυρίζει από ορμόνες που είτε το κινητοποιούν να φερθεί παρορμητικά, είτε επιθετικά ή και μπορεί να το παγώσουν.
Το δυσκολότερο κομμάτι σε ότι αφορά το άγχος στα παιδιά είναι οι διαρκείς επιθέσεις που οι αγχώδεις σκέψεις τους κάνουν σε καθημερινή βάση. Τα παιδιά είναι εξαιρετικά δύσκολο να λειτουργήσουν όταν το μυαλό τους επίμονα εκτοξεύει χειροβομβίδες δυσάρεστων συναισθημάτων στον ίδιο τους τον εαυτό.
Πώς μπορούν όμως τα παιδιά να σταματήσουν και να πιάσουν τις σκέψεις αυτές και τι να τις κάνουν; Είναι τόσο χρήσιμο το παιδί να καταφέρει να έχει πρόσβαση σε όλες αυτές τις σκέψεις χωρίς να γίνεται θύμα τους, να μπορέσει να εξασκήσει χρήσιμες δεξιότητες και να μάθει όχι μόνο πώς να παρατηρεί αυτές τις σκέψεις αλλά και πώς θα τις διαχειριστεί ώστε να σταματάει τον φαύλο κύκλο που ξεκινούν. Ακόμα και τα παιδιά μπορούν να παρατηρήσουν το άγχος τους αλλά και να αλλάξουν τον τρόπο που ο εγκέφαλος τους το μεταβολίζει. Μία αγχωτική σκέψη όπως «αν μιλήσω στην κυρία γι αυτό που μου έκανε η συμμαθήτρια μου ίσως βρω κι εγώ τον μπελά μου» μπορεί από χιονοθύελλα σταδιακά να πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας, έπειτα χιονόμπαλας και στη συνέχεια το μέγεθος χιονιού στη χούφτα του παιδιού. Με εξάσκηση, η σκέψη που προκαλεί άγχος μπορεί κάθε φορά να μειώνεται σε λιγοστό χιόνι που μπορεί το παιδί να το διαχειριστεί και να παίξει με αυτό. Σταδιακά, το παιδί μπορεί να κρατήσει το ωφέλιμο μέρος που το άγχος φέρνει και με αυτό να εξοπλιστεί για να βρίσκει νόημα και σκοπό στη ζωή του.
ΑναΠΝΟΗ
Πετράκη Ελίνα, MSc
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια για παιδιά, ενήλικες και οικογένειες
